Dla zdrowia i urody

Wzmacniamy odporność

• Dla zdrowia i urody
• 2025 / 02 / 17

Ludzki organizm dysponuje wieloma mechanizmami obronnymi chroniącymi nas przed inwazją patogenów. Jednym z nich jest układ odpornościowy, czyli wyrafinowana sieć komórek, tkanek i narządów, które współpracują, aby chronić ludzkie ciało przed rozwojem stanów zapalnych i chorób. Szczególnie w okresie zimowym jesteśmy narażeni na przeziębienia i liczne infekcje dróg oddechowych. Jak wzmocnić barierę ochronną naszego organizmu w tym zmiennym pogodowo czasie?

Jedną z najcenniejszych rzeczy jakie posiada człowiek, jest zdrowie. Przez setki lat powstało wiele utworów i opracowań naukowych odnoszących się do tematyki zdrowia. Niemiecki filozof , Artur Schopenhauer podsumował zdrowie bardzo trafnym sformułowaniem: "choć zdrowie nie jest na pewno wszystkim, to bez zdrowia wszystko jest niczym".

Zdrowie jest zagadnieniem bardzo obszernym. Wymienia się m.in. zdrowie fizyczne, psychiczne, duchowe czy społeczne. Według WHO, zdrowie to "stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub kalectwa. Korzystanie z najwyższego osiągalnego poziomu zdrowia jest jednym z podstwowych praw każdego człowieka, bez względu na rasę, religię, przekonanie polityczne, warunki ekonomiczne czy społeczne".

Na zdrowie wpływa wiele czynników, m.in. styl życia, uwarunkowanie biologiczne czy opieka zdrowotna. Dzięki postępowi nauk medycznych i okołomedycznych (np. biologii, chemii, farmacji, dietetyki, biotechnologii, psychologii) z każdym rokiem poszerza się zakres wiedzy, jak wpływać na zachowanie zdrowia i opóźnienie procesu starzenia się, a także jak leczyć choroby cywilizacyjne oraz jak zwiększyć szansę na dłuższe życie z chorobą.

Odporność można podzielić na dwa typy: odporność wrodzoną lub nieswoistą oraz odporność nabytą lub swoistą. Ludzie rodzą się z pewnym mechanizmem ochronnym, który reaguje szybko na pojawienie się patogenu i wtedy mówimy o odporności wrodzonej. Odporność nabyta jest uzyskiwana przez lata i wówczas mowa o komórkach adaptacyjnych układu immunologicznego.

Do komórek wrodzonych, stanowiących pierwszą linię obrony organizmu, zaliczamy m.in. makrofagi, neutrofile, eozynofile, komórki NK (natural killers), komórki dendrytyczne i komórki tuczne. W momencie zagrożenia działają szybko, jednak z ograniczoną specyficznością.

Komórki adaptacyjne układu odpornościowego z kolei cechują się wyższym poziomem specyficzności, natomiast ich działanie jest nieco opóźnione. Do komórek z grupy tych adaptacyjnych zaliczamy komórki (limfocyty) T i B odpornościowe. W przypadku komórek adaptacyjnych badania naukowe udowodniły, że w sytuacji pierwszej konfrontacji z danym patogegenem, ich struktura DNA pozostaje w "pamięci" limfocytów T i B w momencie kolejnego "ataku" tego samego patogenu, szybkość i skuteczność działania komórek adaptacyjnych jest dużo większa niż podczas pierwszego spotkania. Z tego powodu warto dbać o system odpornościowy na każdym etapie rozwoju.

Powszechnie wiadomo, że odżywianie ma znaczący wpływ na funkcjonowanie układu odpornościowego. Dieta dostarcza człowiekowi różnorodnych składników odżywczych, które odgrywają istotną rolę w regulacji metabolizmu i innych ważnych procesów zachodzących w ustroju. Procesy obejmują m.in. sygnalizację immunologiczną, co udowadnia znaczenie diety w modulacji odporności.

Osoba silna to niekoniecznie ta, która potrafi dźwigać ciężary. Dla zdrowia ważniejszy jest system odpornościowy.

---

Komórki odpornościowe wymagają odpowiedniej ilości energii, a makro- i mikroskładniki działają jako tzw. kofaktory (przyśpieszają odpowiedź immunologiczną). Warto jednak pamiętać, że żaden pojedynczy produkt spożywczy czy wybrany bioaktywny składnik nie ma "magicznych mocy", które są w stanie samodzielnie zapobiec rozwojowi choroby czy przeziębieniu.

Produkty np. bogate w białko wspomagają syntezę immunoglubin i posiadają właściwości przeciwwirusowe, ale istotne są też pozostałe substancje odżywcze. Układ odpornościowy jest niezwykle złożony i podlega wielu innych czynników, zależy więc od poziomu np. stresu, wieku, snu i innych schorzeń. Najprostszym sposobem na zachowanie zdrowia jest odżywianie się zgodnie z aktualnymi rekomendacjami żywieniowymi, które przedstawia model talerza zdrowego żywienia. Bez nauczenia się i zrozumienia właściwej kompozycji posiłków czy roli składników pokarmowych, efektywność dbania o odporność będzie dużo niższa, niż mogłaby być w rzeczywistości.

Komponowanie posiłków bogatych w składniki odżywcze o właściwości immunomodulacyjnych pomaga wzmocnić układ odpornościowy. Z drugiej strony niewłaściwy sposób odżywiania będzie upośledzać pracę układu odpornościowego i powodować, że organizm będzie znacznie bardziej podatny na infekcje i przewlekłe stany zapalne.

Błonnik pokarmowy zawarty w pełnoziarnistych produktach zbożowych wspomaga utrzymywanie prawidłowej masy ciała, a prawidłowy wskaźnik masy ciała (BMI) jest powiązany z lepszą odpornością. Dodatkowe spożycie pełnoziarnistych produktów zbożowych zwiększa uczucie sytości, co jest korzystne z poziomu ośrodka głodu i sytości, ponieważ wykazujemy wtedy mniejszą ochotę na podjadanie wysokoprzetworzonej żywności.

Dieta oparta głównie na roślinach, bogata w nasiona roślin strączkowych (tofu, soczewica, fasola czerwona), warzywa (brokuły, dynia, marchew), i owoce (mandarynki, kiwi, granat) obniża biomarkery stanu zapalnego. Witaminy A, C, E, karotenoidy i flawonoidy zawarte w owocach i warzywach działają jak przeciwutleniacze, usuwając wolne rodniki oksydacyjne.

Kłącza imbiru zawierają gingerol, który wspomaga trawienie, działa jako środek przeciw przeziębieniom. Czosnek zawiera dużo związków bogatych w siarkę. Posiada właściwości immunostymulujące i jest w stanie stymulować zarówno wrodzoną jak i swoistą odporność komórkową. Kurkuma działa z kolei na zasadzie "wymiatacza" wolnych rodników tlenowych, a przy tym chroni hemoglobinę przed utlenieniem i hamuje replikację drobnoustrojów i wirusów. Cebula dzięki swym składnikom bioaktywnym, w szczególności pochodnym kwercetyny, posiada właściwości przeciwutleniające, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przciwnowotworowe, przeciwzapalne. Grzyby natomiast zawierają znaczne ilości selenu, a także witamin z grupy B (np. niacyna i ryboflawina), które wspierają układ odpornościowy.

Oto kilka produktów pochodzenia zwierzęcego, które wykazują właściwości prozdrowotne: jogurt naturalny (mleko, które ulega procesowi fermentacji) dzięki zawartości bakteriom kwasu mlekowego (LAB) w jelitach, dochodzi do zahamowania wzrostu szkodliwych bakterii, a tym samym zmniejszenia ryzyka infekcji. Jajka z kolei są doskonałym źródłem przeciwutleniaczy, a także wysokiej jakości białek, które są porównywalne z tymi, znajdującymi się w mleku matki. Przeciwutleniacze zawarte w jajkach "wymiatają wolne rodniki" z komórek. Warto też zwrócić uwagę na tłuste ryby morskie, które dostarczają cennych, przeciwzapalnych kwasów Omega-3.

Produkty poddane kiszeniu (np. kapusta, ogórki, kalafior) cechują się wysoką wartością odżywczą, a kwaśny odczyn sprzyja stabilności witaminy C, wspomagającej odporność. Kiszonki działają bakteriobójczo, antywirusowo. Izitiocyjaniny zawarte w soku z kapusty, zarówno świeżej jak i kiszonej, chronią przed nowotworami. Sok z buraka, a właściwie zakwas buraczany ma właściwości antyoksydacyjne, antyseptyczne i przeciwzapalne, dzięki zawartej w nich betaninie. Jest bogatym źródłem witaminy A, C, E i K. Łagodzi dolegliwości związane z kaszlem. Polecany jest zarówno przy infekcjach wirusowych jak i bakteryjnych.

Im mniej w organizmie stanów zapalnych, tym mniejsza podatność na choroby i infekcje. Dieta dostarcza człowiekowi różnorodnych składników odżywczych, które odgrywają istotną rolę w regulacji metabolizmu i innych ważnych procesów zachodzących w organizmie.

Najszybszym sposobem na wzmocnienie odporności jest suplementacja witamin, która w USA jest bardzo powszechna. Pamiętajmy jednak, że "jesteśmy tym, co jemy" i najskuteczniejszy będzie zdrowy tryb życia w ogólnym pojęciu.