Dla zdrowia i urody

Menopauza i andropauza, czyli okres przekwitania kobiet i mężczyzn

• Dla zdrowia i urody
• 2023 / 11 / 28

Menopauza i andropauza to naturalny etap w życiu kobiety i mężczyzny. U kobiet, wystąpienie menopauzy uznaje się po 12 miesiącach od zakończenia cykli menstruacyjnych bez jakiejś patologicznej przyczyny. Następuje zmniejszenie produkcji hormonów płciowych, takich jak estrogen i progesteron. U mężczyzn wiąże się z niedoborem androgenów, obniżeniem produkcji testosteronu, odpowiedzialnego za wiele czynności metabolicznych w męskim ciele. Najczęściej występuje u obu płci między 45. a 55. rokiem życia.

Ponieważ u kobiet zmniejsza się produkcja estrogenów, w okresie menopauzy mogą wystąpić problemy zdrowotne, takie jak osteoporoza czy choroby serca. Niejednokrotnie dochodzi do wzrostu wagi ciała, spadku libido czy zaburzeń w ośrodkowym układzie nerwowym, co może przyczyniać się do występowania zmian nastroju, stanów depresyjnych lub zaburzeń snu.

Choć o przekwitaniu mówimy, kiedy kobieta nie miesiączkuje, to objawy przypisywane przekwitaniu mogą pojawić się wcześniej. Do najczęstszych zaliczamy: uderzenia gorąca, nocne poty, zaburzenia snu, zmiany nastroju, suchość pochwy. Jak radzić sobie z menopauzą? Jednym ze sposobów jest stosowanie hormonalnej kuracji zastępczej, która ma na celu uzupełnienie stężenia hormonów płciowych po zaprzestaniu ich produkcji przez jajniki. Jednak nie każda kobieta decyduje się na kurację hormonalną, ponieważ istnieje wiele jej przeciwwskazań, m.in. zwiększone ryzyko zachorowania na raka.

W poszukiwaniu środków łagodzących dolegliwości towarzyszących menopauzie, zaczęto przyglądać się naturalnym surowcom roślinnym. Dzięki nim można zmniejszyć występujące objawy, np. zmniejszyć stres i napięcie nerwowe - służy temu melisa, korzeń kozłka lekarskiego (valerianae radix). Rośliny, które zawierają związki podobne do struktury estrogenów nazwano fitoestrogenami.

Wyróżniamy trzy grupy fitoestrogenów: 1. izoflawony, obecne głównie w soi (soybean), soczewicy (lentil), chmielu (hop) i czerwonej koniczynie (red clover); 2. lignany, wystepujące w oleju lnianym (linseed oil), wiśniach, czerwonym winie; 3. kumestany, obecne np. w nasionach czerwonej koniczyny.

Razem z menopauzą zaczyna się utrata masy kostnej. Okazuje się, że w ciągu 5-10 lat od menopauzy dochodzi do utraty do nawet 30 procent masy istoty gąbczastej kości, z której w dużej części zbudowana jest szyjka kości udowej czy kręgi. To zmniejszenie masy kości zwiększa ryzyko złamań w przyszłości. Aby temu zapobiec, zaleca się systematyczną, umiarkowaną aktywność fizyczną, dostosowaną do możliwości. Warto też rozważyć suplementację wapnia i witaminy D3, które są niezbędne do prawidłowej mineralizacji kości.

Wraz ze spadkiem estrogenów, następują też zmiany w skórze. Po menopauzie traci ona rocznie 2 procent podstawowego białka budulcowego - kolagenu, co prowadzi do zmniejszenia grubości skóry właściwej. Dodatkowo następuje spadek ilości elastyny i kwasu hialuronowego, co skutkuje zwiększeniem utraty wody ze skóry, zmniejszeniem jej elastyczności i napięcia. Dlatego warto zadbać o dostarczenie organizmowi składników wpływających na produkcję kolagenu, takich jak witamina C czy kwas hialuronowy.

Spacery i towarzystwo dobrze służy zarówno przed, jak i po menopauzie oraz andropauzie.

---

Sposób odżywiania też jest bardzo istotny w zmniejszaniu skutków menopauzy. Do diety należy włączyć dużo warzyw, pełnoziarnistych produktów zbożowych, zdrowych tłuszczów. Unikać nadmiaru cukru, soli, produktów przetworzonych.

Ważnym czynnikiem łagodzącym napięcie nerwowe, stres, jest wsparcie psychologiczne. Ale nie tylko wizyty u specjalisty są istotne. Rozmowy z przyjaciółmi, rodziną i dzielenie sie swoimi emocjami mają zbawienny wpływ na rozładowanie emocji.

Andropauza, znana również jako "męska menopauza" lub "hipogonadyzm starczy" to okres w życiu mężczyzn, w którym następuje stopniowe zmniejszenie produkcji hormonów płciowych, głównie testosteronu. W diagnozowaniu andropauzy bierze się pod uwagę zarówno stan hormonów, jak i szereg innych czynników biologicznych i psychofizycznych. Wstępne rozpoznanie rozpoczyna się na podstawie tzw. kwestionariusza Morley'a (nazywany jest skrótem ADAM - Androgen Deficiency in the Aging Male). Andropauzę podejrzewa się, jeżeli odpowiedź na co najmniej 3 pytania brzmi "tak".

W przeciwieństwie do kobiet, mężczyźni nie doświadczają jednoznacznej i radykalnej zmiany hormonalnej. U kobiet menopauza oznacza zatrzymanie funkcji produkcyjnych, u mężczyzn andropauza przynosi jedynie osłabienie tych funkcji. Mężczyzna nie dostaje wyraźnego sygnału, że to już andropauza. Poziom testosteronu maleje u nich stopniowo wraz z wiekiem.

Do najczęstszych objawów andropauzy należą: zmęczenie, utrata energii, obniżone libido, zmniejszenie masy mięśniowej, problemy z koncentracją, zmniejszenie masy kostnej, zwiększona potliwość, nadciśnienie tętnicze, przerzedzenie włosów, niepokój, lęk, poczucie wyczerpania, nadmierne napięcie wewnętrzne, nastrój depresyjny (zniechęcenie, smutek, poczucie bezsensu).

Jak sobie radzić z tymi skutkami andropauzy? Podobnie jak w przypadku kobiet, czyli poprzez regularną aktywność fizyczną, zdrową dietę, zdrowy sen, suplementację, terapię hormonalną (w przypadku znacznego spadku testosteronu), wsparcie psychologiczne, takie jak wizyty u specjalisty lub rozmowy z przyjaciółmi czy rodziną. Należy też pamiętać o regularnych wizytach u lekarza i badaniu się.

Mężczyźni wchodzący w wiek dojrzały, czyli po czterdziestym roku życia, szczególną uwagę powinni zwrócić na prostatę czyli gruczoł krokowy. Gruczoł ten jest odpowiedzialny za produkcję płynu, w którym zanurzone są plemniki i bez którego natura musiałaby znaleźć inny sposób na rozmnażanie. Mężczyźni w pewnym wieku zaczynają narzekać na prostatę pod kątem trudności z oddawaniem moczu. Wraz z wiekiem, na skutek zmniejszonej ilości hormonów płciowych, następuje nadmierny rozrost komórek gruczołu krokowego, co prowadzi do ucisku na cewkę moczową oraz utrudnia odpływ moczu z pęcherza moczowego. Skutkuje to takimi dolegliwościami jak: częstomocz, konieczność oddawania moczu w nocy, nadmierne parcie na mocz, wydłużenie czasu do oddania moczu.

Należy zawczasu zadbać o spowolnienie rozrostu prostaty. Ważnym czynnikiem, sprzyjającym temu jest dieta. Badania wykazują, że zbyt duże spożycie czerwonego mięsa, tłustych potraw, produktów mlecznych czy skrobi zwiększa ryzyko nadmiernego rozrostu gruczołu. Korzystny efekt można uzyskać, gdy w menu panów znajdą się warzywa, owoce, zdrowe, nienasycone kwasy tłuszczowe, witamina C, D, E, selen i cynk. Niestety, im większa tkanka tłuszczowa, tym większa prostata. Osoby, które regularnie wykonują ćwiczenia fizyczne o umiarkowanej intensywności, mają o 25 procent mniejsze ryzyko problemów z prostatą, niż osoby prowadzące siedzący tryb życia.

Każdy organizm jest inny, dlatego to, co działa w przypadku jednej osoby, może nie zadziałać u innej. Nie istnieje jedno uniwersalne podejście do łagodzenia objawów menopauzy i andropauzy. Należy metodą prób i błędów wypróbować co nam najbardziej odpowiada. Trzeba utrzymać aktywność fizyczną i towarzyską na odpowiednim poziomie. Ważne jest, aby ze znajomymi wyjść do kina, iść na kręgle, bilarda, czy chociażby spotkać się na partyjkę w karty albo nawet gry planszowe. Im jesteśmy starsi, tym bardziej się izolujemy. Zamiera nasze życie towarzyskie. Trzeba zawalczyć o siebie i stawić czoło nowym wyzwaniom.

Okres Thanksgiving to dobry czas na spędzenie go z rodziną, przyjaciółmi. Przy tej okazji można zaplanować wspólne spędzanie czasu. Życzę Państwu miłego, świątecznego weekendu w gronie rodziny i przyjaciół. Pamiętajmy, aby po obfitym ucztowaniu nie zapomnieć o aktywności fizycznej, pomagającej spalić nabyte kalorie.

---

Informacje zawarte w rubryce "Dla Zdrowia i Urody" nie stanowią porady lekarskiej i nigdy nie powinny jej zastępować. Wszelkie zabiegi muszą być wykonywane przez dyplomowanych specjalistów, a lekarstwa lub inne preparaty mogą być przyjmowane wyłącznie po konsultacji z lekarzem.